بخش چهارم - 4

این روزها ﺯﻧـﻰ ﺭﺍ ﻣﻰ ﺷﻨﺎﺳﻢ

ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺩﻛﺸﻰ ﻓﻜﺮ ﻣﻴﻜﻨﺪ،

میخواهد

بردارد

و

احساسش را بریزد دور…

قدم نمیزند

تا مبادا

باد لابلای موهایش بپیچد

و باز غرق خاطراتش کنند!

فقط آرزو میکند کاش

بگذرد این هفته ،

هفته های لعنتی!

من

زنی را دیده ام که خودش را جمع کرده است

تا

بریزد دور…

عطرهایش را

شانه اش را

زیباییش را …

آیه به آیه

پشت سر هم تکرار میکند:

کاش

بمیرد این خاطره،

خاطرات لعنتی…

من زنی را میشناسم

که

صبح بیدار شد

و

دید آبستن تمام دردهایش شده است

یکی را دوست دارم

ولی افسوس او هرگز نمیداند

نگاهش میکنم شاید

بخواند از نگاه من

که او را دوست می دارم

ولی افسوس او هرگز نمیداند

به برگ گل نوشتم من

تو را دوست می دارم

ولی افسوس او گل را

به زلف کودکی آویخت تا او را بخنداند

به مهتاب گفتم ای مهتاب

سر راهت به کوی او

سلام من رسان و گو

تو را من دوست می دارم

ولی افسوس چون مهتاب به روی بسترش لغزید

یکی ابر سیه آمد که روی ماه تابان را بپوشانید

صبا را دیدم و گفتم صبا دستم به دامانت

بگو از من به دلدارم تو را من دوست می دارم

ولی افسوس و صد افسوس

زابر تیره برقی جست

که قاصد را میان ره بسوزانید

کنون وامانده از هر جا

دگر با خود کنم نجوا

یکی را دوست می دارم

ولی افسوس او هرگز نمیداند ..

فریدون مشیری

دیگر منتظر کسی نیستم

هر که آمد

ستاره از رویاهایم دزدید

هر که آمد

سفیدی از کبوترانم چید

هر که آمد

لبخند از لب‌هایم برید

منتظر کسی نیستم

از سر خستگی در این ایستگاه نشسته‌ام!

مرگ من روزی فرا خواهد رسید

در بهاری روشن از امواج نور

در زمستانی غبار آلود و دور

یا خزانی خالی از فریاد و شور

مرگ من روزی فرا خواهد رسید

روزی از این تلخ و شیرین روزها

روز پوچی همچو روزان دگر

سایه از امروز ها، دیروز ها

دیدگانم همچو دالان های تار

گونه هایم همچو مرمر های سرد

ناگهان خوابی مرا خواهد ربود

من تهی خواهم شد از فریاد و درد

می خزند آرام روی دفترم

دست هایم فارغ از افسون شعر

یاد می آرم که در دستان من

روزگاری شعله میزد خون شعر

خاک میخواند مرا هر دم به خویش

میرسند از ره که در خاکم نهند

آه شاید عاشقانم نیمه شب

گُل به روی گور غمناکم نهند

لیک دیگر پیکر سرد مرا

می فشارد خاک دامنگیر خاک

بی تو دور از ضربه های قلب تو

قلب من می پوسد آنجا زیر خاک

بعد ها نام مرا باران و باد

نرم می شویند از رخسار سنگ

گور من گمنام می ماند به راه

فارغ از افسانه های نام و ننگ

“فروغ فرخزاد”

فروغ‌ الزمان فرخزاد هشتم دی‌ماه ۱۳۱۳ در کوی خادم آزاد واقع در محله امیریه تهران به دنیا آمد. خانواده سرهنگ محمد فرخزاد و توران وزیری‌ تبار از طبقات متوسط آن زمان بود، اما سخت‌گیری‌های مرسوم آن زمان در تربیت فرزند به زودی روزهای «سالم سرشار» کودکی و «هفت‌سالگی» فروغ را به روزهای نوجوانی و بلوغ پیوند زد. در یکی از همین روزهای نوجوانی شاعری که هنوز غزل‌هایش را پاره می‌کرد و دور می‌ریخت، با پرویز شاپور پیمان ازدواج بست و همراه با او راهی «سرزمین‌های جنوب» شد. شاپور و فرخزاد چندی همراه با هم در اهواز زندگی کردند و صاحب پسری به نام کامیار شدند، اما دیری نپایید که ازدواج سه‌ساله آن‌ها به جدایی انجامید.

نخستین دفتر شعر او شامل سروده‌هایش در سال‌های ۱۳۳۲ تا ۱۳۳۴ بود که با عنوان «اسیر» در دوران زندگی مشترکش با پرویز شاپور منتشر شد. فروغ بعد از آن دفترهای «دیوار» و سپس «عصیان» را هم منتشر کرد، اما خود بعدها از انتشار این شعرها ابراز نارضایتی کرد، شاید دلیل این نارضایتی موفقیت خیره‌کننده بانوی شاعر در «تولدی دیگر» بود؛ آخرین دفتری که در زمان زندگی کوتاه شاعر منتشر شد و شهرت عمومی او را، که با انتشار سه دفتر نخست به دست آورده بود، به شهرت خاص و کسب اعتبار و مقبولیت بین اهل ادبیات تبدیل کرد.

فروغ که بعد از کلاس نهم راهی هنرستان شده بود و تحصیلات آکادمیک نداشت، پس از طلاق به اروپا سفر کرد و در آن‌جا با فرهنگ و هنر اروپا آشنا شد. بعد از بازگشت به ایران نیز آشنایی با ابراهیم گلستان و فعالیت سینمایی در استودیو گلستان، تجربه اولین کارگردانی او در سینما را به دنبال داشت؛ کارگردانی فیلم «خانه سیاه است» که برنده جایزه نخست جشنواره اوبر هاوزن شد. موفقیت فروغ در ساخت این فیلم تقریبا با انتشار کتاب «تولدی دیگر» هم‌زمان بود، اما مرگ برای او فرصتی باقی نگذاشت تا آخرین دفتر شعرش را منتشر کند؛ آخرین شعرهای شاعر در «ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد» منتشر شد، اما پیش از آن مرگ او فرارسیده بود.

فروغ فرخزاد پیش از انتشار آخرین دفتر شعرش در روز ۲۴ بهمن‌ماه ۱۳۴۵ بر اثر سانحه رانندگی از دنیا رفت و پیکرش در گورستان ظهیرالدوله تهران به «خاک دامن‌گیر خاک» سپرده شد.

 آنقدر خاطره دارم

که گاهی فکر می‌کنم چقدر پیرم

وقتی چشم‌هایم را می بندم و انگشتان پایم

به منقل زیر کرسی مادر بزرگ می‌چسبد

وقتی از رادیو، هر قصه‌ای می‌شنوم

ظهر جمعه می‌شود

و چای، از مزارع سیلان تا قهوه خانه‌های لاهیجان

تنها در استکان‌های کمر باریک

طعم چای می‌دهد

چشم‌هایم را می‌بندم و

صدبار جریمه می‌شوم

خط می‌خورم

و درخت انار باغچه، دلش خون می‌شود

همینکه می‌فهمد‌؛ مدیر مدرسه از شاخه‌هایش

چوب فلک ساخته‌ست

چشم‌هایم را می‌بندم و

.

.

.

.

چقدر خاطره دارم

شنیده‌ام آدم‌ها پیش از آنکه بمیرند

تمام خاطره‌هاشان را دوره می‌کنند

و مرگ چقدر باید منتظر بماند

تا کار من تمام شود ..

شعرهای مراکسی میفهمد

که عزیزش

یک غروب جمعه

برای همیشه رفته است…

شعرهای مراکسی میفهمد

که هرشب خدا

جای خالی اش را بغل کرده

گریه کرده

درنبودنش تب کرده است…

شعرهای مراکسی میفهمد

که سالیان سال

جزشبحی ازخودش

درآینه

چیزدیگری ندیده است…

روی ماسه ها

در آغوش هم نشسته بودیم

انگشتت را مداد کردی

و روی صفحه ی ساحل نوشتی :

“دوستت دارم”

دریا حسادت کرد

موجی فرستاد و دستخطت را ربود

…

کنار دریا

روی ماسه ها

تنها نشسته ام

و به این فکر میکنم

که دل به دریا بزنم

و آن جمله را به هر قیمتی که شده پس بگیرم

یادت هست گفتی : مگر اینکه خواب داشتن مرا ببینی …!

حالا که خواب هستم می توانم دستان تو را برای چند لحظه‌ای داشته باشم گلم ؟!

در خواب کجا برویم ؟ پارک یا خلوت‌ترین کوچه‌های شهر ؟!

نترس

درست هست که ذوق مرگ شده ام اما زود نمی بوسمت !

زود مثل این شاه ماهی ندیده ها بغلت نمی کنم !

اصلاً آنقدر مهربان می شوم که احساس امنیت کنی‌

اصلاً کاری می‌کنم که خودت بگویی پس دستانت کو به روی سرم !!

راستی‌ سینما برویم یا که رستوران؟! کدام فیلم عاشقانه را بیشتر دوست داری گلم ؟ غذا چطور ؟

سنتی‌ یا فقط دو فنجان قهوه داغ ؟!

می‌ خواهی خودم لقمه بگیرم برای تو ؟

بوسه چطور ؟!

می‌ خواهی بغل کنم ؟

پرتت کنم به آسمان ؟ جیغ بزنی‌ ، یواش می ترسم گلم !

می‌ خواهی پا برهنه بدویم تا خود خدا ؟!

هدیه را کجا تقدیم کنم برای تو ؟! لابلای بنفشه‌ها یا لای شعر ؟!

اصلاً می خواهی برویم پیش سالمند‌ترین درخت شهر …

دارم کم کم به داشتنت عادت می‌کنم عجیب !

کاش بیدار نشوم

کاش هیچگاه بیدار نشوم !!!

بـا جنگل ، دریا و کوه

میتوان بهترین لحظات دو نفره را ساخت

اما برای یک تنها 

فقط گم شدن و غرق شدن و سقوط

فضای خانه که از خنده‌های ما گرم است

چه عاشقانه نفس می‌کشم!، هوا گرم است

دوباره «دیده‌امت»، زل بزن به چشمانی

که از حرارت «من دیده‌ام ترا» گرم است

بگو دومرتبه این را که: «دوستت دارم»

دلم هنوز به این جمله‌ی شما گرم است

بیا گناه کنیم عشق را… نترس خدا

هزار مشغله دارد، سر خدا گرم است

من و تو اهل بهشتیم اگرچه می‌گویند

جهنم از هیجانات ما دو تا گرم است

…

به من نگاه کنی؛ شعر تازه می‌گویم

که در نگاه تو بازار شعرها گرم است

جوانی‌ام

گوشه‌ی آغوش تو بود

لحظه‌ای صبر اگر می‌کردی

پیدایش می‌کردم

آغوشت را باز کردی

برای رفتن‌ام

شاید حق با تو بود

من دیر شده بودم

دیر یا زود

مانند یک دسته‌ی گل

باید که حسرتم را در بغل بگیرم و بروم

به خواستگاری‌ آن زن  خاکی

که نه نخواهد گفت

آغوشش را باز خواهد کرد

و همه چیزم را خواهد گرفت

و من همه چیزم را به او خواهم بخشید

بی هیچ حسرتی

مگر این حسرت ابدی

که دهانم را می‌گیرد:

دیگر چگونه بگویم که “دوستت دارم”

امروز را به حساب جمعه بگذار

دلتنگی ات را به دوش می کشم

فردا می روی و جای خالی ات

سه نقطه های شعرهای من می شود

ببین! مرد باش و یک شب نخواب

پشت بام را از ستاره ها چیده ام

سیگارت را بکش، دعوایت نمی کنم

اصلا

فردا صبح

بند کفش هایت را من میبندم

تا آخرین ایستگاه می رسانم ات

گریه هم نمی کنم

ببین! نخواااااااب

امشب را به دیری فردا نسپار

می دانم فردا می روی و…

ومن چون زنی تنها هر شب

آغوش مردی را به تن می کشم

که سالهاست مرده است.

که سالهاست…

خواب رفته است

کاش من خواب تو بودم!

می توان زیبا زیست؛

نه چنان سخت که از عاطفه دلگیر شویم

نه چنان بی مفهوم که بمانیم میان خوب و بد

لحظه ها می گذرند

دور می‌‌شویم ناگهان

از خاطرِ آدم ها

چنان سواری شتاب زده

در مه‌

چنان گم کرده راهی‌

در خم یک کوچه

عمر لبخند‌های ما

چون سهم ما از عشق

چه کوتاه…

چه کوتاه…

کم سرمایه ای نیست؛

داشتن آدم هایی که حالت را بپرسند.

ولی از آن بهتر

داشتن آدم هایی است که وقتی حالت را می پرسند،

بتوانی بگویی: خوب نیستم

گاهی آن قدر دلم از زندگی سیر می شود که

می خواهم تا سقف آسمان پرواز کنم و رویش دراز بکشم!

آرام و آسوده…

درست مثل ماهی حوضمان که چند روزیست روی آب است …

گفت جبران میکنم، گفتم کدام را؟

عمر رفته را؟

روی شکسته را؟

دل مرده اما تپیده را؟

حالا من هیچ، جواب این تارموهای سفید را میدهی؟

نگاهی به سرم کرد و گفت: چه پیر شده ای!

گفتم جبران میکنی؟

گفت: کدامش را؟

عزیزکم

من که نمرده ام

سفره دلت را باز کن

قول میدهم

اگر برای آوردن خنده روی لبهایت

کاری از دستم برنیامد

چهار زانو بنشینم

و تا آخرین لقمه

غمهایت را نوش جان کنم

چند نخ سیگار هم رویش

آدم ها می آیند

 زندگی می کنند  می میرند و می روند،

 اما فاجعه زندگی من آن هنگام آغاز می شود که

 آدمی می رود اما؛

 نمی میرد

و نبودنش در بودنم آنقدر ته نشین می شود

 که می میرم

 در حالی که نفس می کشم

وقتی که بارون میگیره…دلم بهونه میگیره

به یاد شبای بارونی…سراغتو میگیره

اشکِ چشام جاری میشه…مثه بارون چیکه چیکه

دلِ بهونه گیر من…بی تو آروم نمیشه

کجا رفتی ای دیوونه

ندارم از تو نشونی چقده نامهربونی

مگه از تو من چی خواستم بجز عشقو هم زبونی

ندارم از تو نشونی چقده نامهربونی

مگه از تو من چی خواستم بجز عشقو هم زبونی

نم نمِ بارون میگیره…خاطره ها جون میگیره

تووی دلِ خستهِ ی من…عشقِ تو از یاد نمیره

به تو گفتم ای مهربون…تنهام نذار پیشم بمون

این رسم عاشقی نبود…تنها بری تا آسمون

کجارفتی ای دیوونه

حالا که از دست دادمت می خونم از دوست داشتنت

توزندگیم هرچی که بود سپردمش به سرنوشت

ندارم از تو نشونی چقده نامهربونی

مگه از تو من چی خواستم بجز عشقو هم زبونی

حالا که از دست دادمت می خونم از دوست داشتنت

توزندگیم هرچی که بود سپردمش به سرنوشت

ندارم از تو نشونی چقده نامهربونی

مگه از تو من چی خواستم بجز عشقو هم زبونی

مگه از تو…من چی خواستم…به جز عشقو…هم زبونی

آدم گاهی دوست دارد برود

ولی نرسد

دوست دارد گریه کند

ولی کسی دلیلش را نپرسد

دوست دارد بغض کند

ولی بی بهانه

آدم گاهی دوست دارد گوشه ای از این دنیارا

برای خودش پیدا کند

خودش را بغل کند

وآرام خودش را آرام کند

هوس سیگار کشیدن روی پشت بام

چند وقتیه به جونم افتاده

دلم میخواد به آسمون نزدیکتر بشم

دودش که اذیتت نمیکنه خدا…!

قصه از حنجره ایست که گره خورده به بغض

یک طرف خاطره ها، یک طرف فاصله ها

در همه آوازها حرف آخر زیباست

حرف من دیدن پرواز تو در فرداهاست

این جا گویی

صدای انسان ها هرگز به گوش نخواهد رسید

تنها بادهای عصر سنگی

بر دروازه های سیاه می کوبند.

این جا گویی در زیر این آسمان

تنها من زنده ام

زیرا نخستین انسانی بودم که

آرزوی جام شوکران کردم.

شیشه ای می شکند

یک نفر می پرسد: که چرا شیشه شکست

آن یکی می گوید: شاید این رفع بلا بوده است

اما

دل من سخت شکست

هیچکس هیچ نگفت

غصه ام را نشنید

از خودم می پرسم

ارزش قلب من از شیشه یک پنجره هم کمتر بود؟!

سرگذشت دل من

زندگی‌نامه انسانی‌ست

که لبش دوخته‌اند

زنده‌اش سوخته‌اند

و به دارش زده‌اند…

هوشنگ ابتهاج

اسمم را سنگی نگه می دارد

و خودم را گوری

و یادم را…

نمیدانم

شاید هیچکس…

من نگران اینم

که حواست به دلت نباشد

جایی گیر کند … نخ کش شود

من نگران اینم که خنده ات نا خواسته دلی را بلرزاند

نگاهت دل آشفته ای را سامان بخشد

حضورت آرامش خسته ای باشد

شانه هایت تکیه گاه دیگری گردد

عبورت غمگین دلی را به وجد آورد

خیالت بر خام خیالی خطور کند

تنت در خاطر پلیدی جلوه گر شود

غریبه ای به دست آوردنی تصورت کند

یا آشنایی بی خوابت گردد…

من نگران اینم که روزگار هوس بازی به کله اش بزند

یا اینکه خدا…

یا اینکه خدا بهانه گیر شود…

من نگران اینم

که دیگری را دوستانه خطاب کنی

که دیگری را خطاب کنی

که دیگری…

من نگرانم!

…

راستش را اگر بخواهی

من نگران خودم هستم

کاشکی می فهمیدی

که از دست دادنت

شام سر شب نیست

هضم نمی شود.

ترجیح می دهم درختی باشم

در زیر تازیانه کولاک و آذرخش

با پویه شکفتن و گفتن

تا رام صخره ای

در زیر ناز و نوازش باد

خاموش از برای گفتن و شنفتن